De rente op een studielening is in Nederland niet fiscaal aftrekbaar. Dit betekent dat je de betaalde rente op studielening niet van je inkomen kunt aftrekken, wat de totale studielening kosten flink verhoogt, zeker nu de rente sinds eind 2023 en in 2024 fors gestegen is en meer dan vijf keer zo hoog is geworden dan beloofd. Op deze pagina leggen we uit hoe de rente op studieleningen werkt, welke voorwaarden en fiscale regels van toepassing zijn, en wat de impact is op uw belastingaangifte. We gaan in op actuele rentepercentages, de invloed op uw schuld en bespreken uw terugbetalingsmogelijkheden en de fiscale gevolgen.
Rente op een studielening is de vergoeding die je betaalt voor het lenen van geld om je studie in Nederland te financieren. Deze rente is een percentage van je openstaande studieschuld en bepaalt uiteindelijk de totale studielening kosten die je terugbetaalt. Hoe werkt deze rente? De overheid (DUO) stelt de rente op studielening vast, meestal voor een vaste periode van vijf jaar, waarna deze kan worden herzien. Een belangrijke wijziging hierin was in 2018, toen de rentekoppeling veranderde van een 5-jaarsrente naar een 10-jaarsrente, wat de maandlasten bij het aflossen heeft verhoogd. Hoewel de rente op studielening niet fiscaal aftrekbaar is, heeft de recente stijging die sinds eind 2023 en in 2024 meer dan vijf keer zo hoog is dan beloofd, grote gevolgen. Deze blijvend hoge rente zorgt ervoor dat studenten verder in schulden komen en kan op termijn zelfs leiden tot duizenden euro’s lagere hypotheek bij het kopen van een huis.
Nee, de rente op studieleningen is in Nederland niet fiscaal aftrekbaar. Deze regel geldt specifiek vanaf 2022 voor de rente voor studieschulden in de context van de aangifte inkomstenbelasting studiekosten. Dit betekent dat u de betaalde rente niet van uw inkomen kunt aftrekken, wat de financiële last aanzienlijk verzwaart, zeker nu de rente op studielening nog steeds veel hoger is dan beloofd en sinds eind 2023 en in 2024 meer dan vijf keer zo hoog is geworden. De implicatie hiervan is dat studenten daardoor hun hele leven last van hebben door een hogere schuld, en deze rente op studielening in Nederland zorgt voor extra opbrengst voor de Nederlandse schatkist.
Voor renteaftrek op studieleningen gelden in Nederland momenteel geen specifieke voorwaarden, omdat de rente op studieleningen niet fiscaal aftrekbaar is. Deze regel is ingegaan vanaf 2022, wat betekent dat u de betaalde rente over uw studieschuld niet van uw inkomen mag aftrekken. Dit verschilt van de situatie vóór 2022, toen bepaalde noodzakelijke studiekosten – zoals collegegeld, cursusgeld en verplichte leermiddelen – onder strikte voorwaarden en met een drempelbedrag van €250 wel aftrekbaar waren via de regeling ‘Aftrek studiekosten’. Echter, reis- en verblijfkosten en kosten voor levensonderhoud kwamen nooit in aanmerking voor aftrek. De afschaffing van de renteaftrek, in combinatie met de recent fors gestegen rente, legt een zware financiële last op studenten, die dit direct merken bij het terugbetalen van hun studielening.
De belangrijkste fiscale regel die geldt voor de rente op een studielening is dat deze in Nederland niet fiscaal aftrekbaar is. Deze beperking is van kracht vanaf 2022 en betekent dat u de betaalde rente over uw studieschuld niet kunt aftrekken van uw inkomen in de aangifte inkomstenbelasting studiekosten. Hierdoor zijn er voor de rente studielening aftrekbaar geen specifieke fiscale regels, zoals drempelbedragen, maximumbedragen of inkomensgrenzen, die van toepassing zijn; de aftrek is simpelweg volledig uitgesloten. Vóór 2022 bestond er wel een ‘Aftrek studiekosten’-regeling waarmee bepaalde noodzakelijke studiekosten – denk aan collegegeld, cursusgeld, examengeld en verplichte leermiddelen – onder strikte voorwaarden konden worden afgetrokken. Daarbij gold een drempelbedrag van €250 en een maximum van €15.000 per jaar, maar ook toen kwamen kosten voor levensonderhoud, reis- of verblijfkosten, en de rente op studieleningen zelf, niet in aanmerking voor aftrek. De huidige niet-aftrekbaarheid van de rente, samen met de fors gestegen rentepercentages sinds eind 2023 en in 2024, verhoogt de financiële last voor studenten aanzienlijk.
De rente op een studielening heeft geen positieve invloed op uw belastingaangifte, omdat deze in Nederland niet fiscaal aftrekbaar is. Dit betekent concreet dat u de betaalde rente studielening niet kunt opvoeren als een aftrekpost in uw jaarlijkse belastingaangifte bij de Belastingdienst. Hierdoor blijft uw belastbaar inkomen ongewijzigd door deze rentekosten, wat resulteert in een hogere verschuldigde inkomstenbelasting dan wanneer deze uitgaven wel aftrekbaar zouden zijn. In tegenstelling tot bijvoorbeeld hypotheekrente, die wel in mindering gebracht kan worden op het inkomen, blijft de rentelast van een studielening volledig voor uw eigen rekening en heeft deze dus geen fiscaal voordeel dat uw belastingaangifte zou verlagen. Dit draagt bij aan de totale financiële druk en kan, zoals eerder genoemd, indirect leiden tot een lagere maximale hypotheeklening in de toekomst, omdat uw studieschuld zwaarder meetelt zonder fiscaal compenserend effect.
Sinds de wetswijziging in 2022 zijn er geen fiscale voordelen verbonden aan de renteaftrek van een studielening in Nederland. Dit betekent dat u de betaalde rente over uw studieschuld niet kunt aftrekken van uw inkomen, waardoor de rentelast volledig voor eigen rekening blijft en er geen fiscaal compenserend effect is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld hypotheekrente. De nadelen zijn daarentegen aanzienlijk: de gehele rente op studielening draagt direct bij aan uw totale financiële last, wat sinds de fors gestegen rentepercentages eind 2023 en in 2024 des te zwaarder weegt. Deze rentestijging, die meer dan vijf keer zo hoog is geworden dan beloofd, zorgt voor een hogere studieschuld en kan leiden tot circa 5000 euro totale extra rentekosten per student over de gemiddelde terugbetalingsperiode van 35 jaar. Dit heeft niet alleen impact op uw maandlasten, maar kan ook indirect leiden tot een duizenden euro’s lagere maximale hypotheek in de toekomst. Bovendien vloeien de extra renteopbrengsten voor de Nederlandse schatkist niet terug naar het hoger onderwijs, wat de toegankelijkheid daarvan schaadt.
De vraag of de rente op studielening aftrekbaar is vanaf 2022, kan kort en duidelijk met ‘nee’ worden beantwoord. Deze regel, die nu al enkele jaren van kracht is, betekent dat studenten die na deze ingangsdatum rente betalen, geen recht meer hebben op fiscale compensatie via hun belastingaangifte. Dit weegt extra zwaar door de recente, snelle stijgingen van de studieleningrente. Zo vervijfvoudigde de rente op studieschuld onder het nieuwe leenstelsel van een bescheiden 0,46% in 2023 naar een aanzienlijke 2,56% per 1 januari 2024. Hierdoor dragen leners de volledige financiële last van deze hogere rentes, zonder de mogelijkheid van belastingaftrek.
De renteaftrek op een studielening is in Nederland voor niemand van toepassing, ongeacht de aard van de studie, het inkomen of de startdatum van de lening. Dit betekent dat geen enkele lener, van de meest recente afgestudeerden tot zij die al langer aan het aflossen zijn, de betaalde rente studielening aftrekbaar kan maken van de belasting. Het is een veelvoorkomende misvatting dat deze aftrek ooit heeft bestaan; de eerdere regeling voor ‘Aftrek studiekosten’ betrof alleen specifieke opleidingsuitgaven zoals collegegeld en boeken, en sloot de rente op de studielening altijd expliciet uit.
Voor particulieren zijn de meeste studiekosten, inclusief de rente op een studielening, in Nederland sinds 1 januari 2022 niet meer fiscaal aftrekbaar. Dit betekent dat uitgaven zoals collegegeld, cursusgeld, examengeld en verplichte leermiddelen, die voorheen onder strikte voorwaarden en met een drempelbedrag aftrekbaar waren, nu niet meer van het inkomen mogen worden afgetrokken. Kosten die al langer niet aftrekbaar waren, zoals die voor levensonderhoud, reis- of verblijfkosten en de aanschaf van algemene computerapparatuur (laptop, tablet, printer), blijven dit uiteraard ook. De enige uitzondering waarbij studiekosten nog voor een vorm van belastingvoordeel kunnen zorgen, is wanneer deze gericht vrijgesteld worden vergoed door een werkgever. Dit is het geval als de studie of opleiding gericht is op een toekomstig beroep binnen het bedrijf en de vergoeding door de werkgever wordt verstrekt of toegezegd vóór het einde van het kalenderjaar waarin de kosten zijn gemaakt, en de kosten niet al door een ander worden vergoed.
Vóór de afschaffing van de regeling ‘Aftrek studiekosten’ op 1 januari 2022, werkte de drempel en het maximum als volgt: de drempel van € 250 betekende dat u jaarlijks alleen het deel van uw studiekosten mocht aftrekken dat boven dit bedrag uitkwam. Eerst moesten eventuele vergoedingen van een werkgever van de totale kosten worden afgetrokken, waarna de drempel pas in mindering werd gebracht om het aftrekbare bedrag te bepalen. Daarnaast gold een maximum aftrekbaar bedrag van € 15.000 per jaar, dat fungeerde als een plafond voor de totale aftrekbare studiekosten. Echter, er bestond een uitzondering: voor personen jonger dan 30 jaar binnen hun standaardstudieperiode (tot vijf jaar) was er geen maximum van toepassing op de aftrekbare studiekosten. Het is cruciaal te begrijpen dat de rente studielening aftrekbaar nooit onder deze regeling viel, aangezien deze uitgave altijd al was uitgesloten van fiscale aftrek.
De belangrijkste verandering in 2024 voor de studieleningrente is een aanzienlijke stijging van het rentepercentage, terwijl de fiscale aftrekbaarheid ongewijzigd blijft. Waar de rentevaste studielening in 2023 nog was vastgesteld op een bescheiden 0,46 procent, is dit per 1 januari 2024 gestegen naar 2,56 procent. Deze vervijfvoudiging van de rente op studieleningen heeft grote gevolgen; het zorgt voor hogere maandlasten bij de terugbetaling en kan voor woningkopers leiden tot een lagere maximale hypotheek, wat de totale studieschulden van studenten verder verzwaart. De status van de rente studielening aftrekbaar in Nederland is echter niet veranderd in 2024: deze is nog steeds niet fiscaal aftrekbaar, een regel die al sinds 2022 van kracht is.
De rentestijging op studieleningen heeft een directe en aanzienlijke impact op de studieschuld van studenten in Nederland. Sinds 1 januari 2024 is de rente op studieschuld onder het nieuwe leenstelsel gestegen van 0,46% in 2023 naar een aanzienlijke 2,56%. Ook voor de studieschuld onder het oude leenstelsel is de rente fors omhoog gegaan, van 1,78% naar 2,95% in dezelfde periode, wat de financiële last voor veel afgestudeerden verzwaart. Deze actuele rentepercentages, die in veel gevallen meer dan vijf keer zo hoog zijn als de eerder beloofde tarieven, zorgen ervoor dat de totale kosten van de studielening exponentieel toenemen en dat studenten over de lange aflostermijn van bijvoorbeeld 35 jaar aanzienlijk meer terugbetalen dan verwacht. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor studenten die begin 2023 stopten met lenen; zij moeten nu rekening houden met een verwacht rentepercentage van 3 tot 4 procent over hun gehele studieschuld. De hoge rente, in combinatie met het feit dat de rente op studielening niet fiscaal aftrekbaar is, maakt de studieschuld in Nederland een steeds zwaardere financiële last.
Het terugbetalen van uw studielening doorloopt in Nederland twee belangrijke fasen: de aanloopfase en de aflosfase. De aanloopfase start op 1 januari volgend op het jaar waarin uw recht op studiefinanciering stopt; hierin mag u al terugbetalen, maar het is nog niet verplicht. Twee jaar na de start van de aanloopfase begint de verplichte aflosfase, waarbij u in de meeste gevallen minimaal €50 per maand moet aflossen, al kunnen hbo- en wo-studenten soms kiezen tussen terugbetaling onder het oude of nieuwe leenstelsel. Met de aanhoudend hoge rentepercentages op studieleningen, die de afgelopen periode significant zijn gestegen, neemt de kans op het niet kunnen terugbetalen van de lening helaas toe, wat een zware financiële druk legt op studenten.
De belangrijkste fiscale consequentie bij het terugbetalen van uw studielening is dat de rente op studielening niet fiscaal aftrekbaar is, een regel die sinds 2022 van kracht is. Dit betekent concreet dat de rente die u maandelijks betaalt, niet in mindering gebracht kan worden op uw belastbaar inkomen. Het gevolg hiervan is een hogere werkelijke financiële last voor u als lener, in tegenstelling tot bijvoorbeeld een hypotheekrente. Deze niet-aftrekbaarheid, gecombineerd met de stijgende rentes, draagt bovendien bij aan een mogelijk lagere maximale hypotheek in de toekomst en zorgt voor extra opbrengst voor de Nederlandse schatkist, zonder direct terug te vloeien naar het onderwijs.
Wat u moet weten over uw studielening en belastingaangifte is dat de rente op een studielening in Nederland nooit fiscaal aftrekbaar is geweest. Sinds 1 januari 2022 zijn bovendien de meeste overige studiekosten, zoals collegegeld en boeken, voor particulieren ook niet meer aftrekbaar van de inkomstenbelasting. Dit betekent dat u geen van deze kosten kunt opvoeren in uw aangifte, wat de financiële last van uw studielening aanzienlijk verhoogt, zeker met de recente rentestijgingen. Deze niet-aftrekbaarheid draagt bij aan een hogere werkelijke schuld en kan indirect de maximale hypotheek beïnvloeden. Voor meer informatie over de belastingaangifte in relatie tot uw studielening, kunt u terecht op onze pagina over studielening en belastingaangifte.
Naast de directe invloed van de studielening zelf, zijn er andere fiscale zaken die voor studenten relevant kunnen zijn. Zo is het mogelijk om te veel betaalde loonbelasting terug te vragen via uw aangifte inkomstenbelasting als u een bijbaan heeft en geen specifieke studenten- of scholierenregeling toepast. Ook de fiscale behandeling van een studiebeurs is niet eenduidig en hangt af van de specifieke feiten en omstandigheden. Een uitzondering voor aftrek kan zich voordoen wanneer u als werknemer scholingsuitgaven moet terugbetalen; deze specifieke kosten kunnen onder bepaalde voorwaarden wel als scholingsuitgaven worden opgevoerd in uw aangifte inkomstenbelasting.